Τυρί ή φέτα;

τυρί...cheese...fromage... fromagio... kaas...

     Δεν είναι μία απλή γευστική προτίμηση… η , κατά άλλους, μοναχά γαστρονομική επιλογή, είναι για κάποιους θέση σε ένα θέμα που τείνει πολλές φορές να γίνει «υψίστου διαφωνίας»… κάτι περισσότερο από τα γνωστά «κυπριακό»… «μακεδονικό»… -φυσικά εν προκειμένω αναφέρομαι στα άλυτα εθνικά θέματα και όχι στην προέλευση του εκάστοτε τυριού… αν και σε λίγο καιρό και το ζήτημα του τυριού θα βρίσκεται στο φάκελο της κυβέρνησης ως θέμα προς συζήτηση και λύση.

     …και ενώ σε μία παρέα όλα κυλούν ήσυχα –όσο ήσυχα μπορεί να κυλούν τα πράγματα σε μία ελληνική παρέα- έρχεται κάποιος να αναφέρει και να εξιστορήσει το όμορφο λουκούλλειο γεύμα που του προσέφεραν στο «τάδε» εστιατόριο…

-καλά μιλάμε είχανε ένα τυρί… θαύμα!!!όλα τέλεια, μα το τυρί μέσα στο μπιφτέκι ήταν όλα τα λεφτά!!

Και εδώ είναι το ζήτημα. Ο ανυποψίαστος τύπος, μόλις είπε τη λέξη-κλειδί για να ξεκινήσει ένας άτυπος, αλλά συνήθης πλέον, «πόλεμος» της ελληνικής πραγματικότητας.

- συγγνώμη, όταν λες ‘τυρί’ τι εννοείς; Αυτό το κίτρινο που βάζουν στο τόστ και λιώνει;

- όχι φυσικά. Όταν λέω ‘τυρί’ εννοώ το τυρί!!! Το άσπρο τυρί που συνήθως το συντηρούμε σε τενεκέδες άρμης…

- Μα αυτό λέγεται ‘φέτα’!!! 

…και φυσικά αυτή είναι η αρχή του καβγά, στον οποίο θα συμμετέχει όλη η παρέα… τα διπλανά τραπέζια… ο σερβιτόρος …ίσως και κάποιος περαστικός που σίγουρα θα έχει γνώμη πάνω στο θέμα… Όλοι αυτοί τώρα, χωρίζονται σε δύο μεγάλες ομάδες, οι οποίες χαρακτηρίζονται και από … «τόπο προέλευσης» -εξακολουθώ να μην αναφέρομαι στα τυριά, αλλά στους …«οπαδούς» της κάθε ομάδας- ακόμη και γεωγραφικό προσανατολισμό αντιπροσωπεύουν, «Βόρειοι-Νότιοι».

     Οι βόρειοι σχηματίζουν την ομάδα ΤΥΡΙ με επιχείρημα :Όταν λες τυρόπιτα, εννοείς το σφολιατοειδές έδεσμα με το τυρί-φέτα μέσα, ενώ όταν λες κασερόπιτα, εννοείς το αντίστοιχο έδεσμα με το κίτρινο τυρί που λιώνει. Οι Νότιοι, απαρτίζουν την ομάδα ΦΕΤΑ με το επιχείρημα: καλά, κάναμε τόσους αγώνες στο εξωτερικό για να παγιωθεί η «φέτα» ως ελληνικό προϊόν και τώρα εμείς θα τη λέμε τυρί, όπως ονομάζουμε όλα τα υπόλοιπα; …δύο στρατόπεδα για … μια τρύπα στο νερό!

     Και να από εδώ τα παραδείγματα του ενός, και να τα αντιπαραδείγματα του άλλου από εκεί… και η «συζήτηση» εξελίσσεται σιγά-σιγά σε ποδοσφαιρική διαφωνία του τύπου «εμείς είμαστε καλύτεροι γιατί φέτος πήραμε το double»… «όχι εμείς είμαστε οι καλύτεροι γιατί δεν πληρώνουμε για τα κύπελλα…» και ούτω καθεξής…

     Ούτε λίγο ούτε πολύ, η συζήτηση μετατρέπεται σε πραγματικό ποδοσφαιρικό αγώνα και μάλιστα χωρίς διαιτητή, αφού κανείς δεν μπορεί να μείνει αμέτοχος και ουδέτερος. Δεν ακούγεται τίποτα παρά μια χάβρα διαφωνιών και στην ουσία, αυτό που γίνεται δεν είναι να διατυπώνονται απόψεις πάνω στο συγκεκριμένο θέμα, αλλά να προσπαθεί ο καθένας να πείσει τους άλλους ότι αυτό που λέει αυτός είναι σωστό, και πολύ περισσότερο, ότι αυτό που λένε οι υπόλοιποι είναι εντελώς λάθος!!

     Και πιο το αποτέλεσμα; Η συζήτηση – μάλλον αυτό που ξεκινάει ως συζήτηση- επαναλαμβάνεται άπειρες φορές, καί στην ίδια παρέα καί σε όλες τις υπόλοιπες -… ο σερβιτόρος με τους άλλους σερβιτόρους… ο περαστικός με έναν άλλο περαστικό… οι υπόλοιπες παρέες με τις δικές τους… - χωρίς βέβαια όλο αυτό να καταλήγει πουθενά… Ο καθένας υποστηρίζει αυτό που έχει μάθει και έχει συνηθίσει να ακούει και να λέει, και αφορίζει όλους τους υπόλοιπους που χρησιμοποιούν κάτι το διαφορετικό.

     Το ζητούμενο όμως είναι, υπάρχει κάτι σωστό και κάτι άλλο λάθος; Είναι κάτι πιο σωστό από το άλλο; Αν ναι, πιο είναι αυτό; Και γιατί είναι αυτό και όχι το άλλο;

     Ένα γεγονός είναι αναμφισβήτητο. Υπάρχουν δύο μεγάλες μερίδες του πληθυσμού που υποστηρίζουν αφ’ ενός το ένα και αφ’ ετέρου το άλλο… Από τη στιγμή που ένα αρκετά μεγάλο μέρος του κόσμου χρησιμοποιεί είτε τη μία είτε την άλλη εκδοχή, σημαίνει ότι δεν πρόκειται για λάθος. Διαφορετικά όλο αυτό το κομμάτι του πληθυσμού δεν θα ήξερε να μιλήσει. Και το « να μη ξέρει να μιλήσει κανείς» δεν έχει να κάνει καθόλου με το από ποιο μέρος κατάγεται (« … α, αυτοί είναι από χωριό, πού να ξέρουν να μιλήσουν σωστά…» ), σε ποια εκπαιδευτική βαθμίδα ανήκει («… αυτός είναι του Δημοτικού, αγράμματος δηλαδή…»).

     Όλοι οι φυσικοί ομιλητές της ελληνικής, δηλαδή όσοι από την πρώτη στιγμή της ζωής τους ακούν , και κατ’ επέκταση επικοινωνούν, ελληνικά, ξέρουν όλοι ανεξαιρέτως να μιλήσουν. Άρα, θα πρέπει να αναζητήσουμε αλλού την αιτία που υπάρχουν αυτές οι δύο διαφορετικές εκδοχές για το ίδιο πράγμα και όχι στο τι σχολείο έχει τελειώσει κανείς… αν είναι της καλής κοινωνίας ή όχι… αν κατάγεται από χωριό ή από πόλη… αν είναι μικρός ή μεγάλος… κ.ο.κ.

τυρί... τυρί φέτα!!

     Η προτίμηση μίας από τις δύο επιλογές χαρακτηρίζει και την καταγωγή του συγκεκριμένου ατόμου, όπως ανέφερα προηγουμένως «… τόπο προέλευσης» . Αυτό το αντιλαμβάνεται ο καθένας που έχει έστω και μία φορά συμμετάσχει σε μία ανάλογη συζήτηση. Συνήθως οι περιοχές κοντά στη Θεσσαλονίκη, χρησιμοποιούν τον όρο «τυρί» για να δηλώσουν αυτό που δηλώνουν οι περιοχές κοντά στην Αθήνα με τον όρο «φέτα». Υπάρχει όμως «γεωγραφική» αιτία γι’ αυτό; Πρόκειται δηλαδή για διαλεκτική ποικιλία;

     Μία απλή , μα όχι ακριβώς επιστημονική απάντηση, δίνεται αν έχουμε υπόψη πως ο κάθε άνθρωπος στην ουσία, χρησιμοποιεί έναν πιο γενικευμένο όρο για οτιδήποτε χρησιμοποιεί κατά κόρον και είναι πολύ εύκολο να το βρει, έχει δηλαδή άμεση πρόσβαση.

     Δε θα χωρίσω τις ομάδες γεωγραφικά, καθώς η παρατήρησή μου ισχύει για τον καθένα. Εκείνοι που χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση και με μεγάλη συχνότητα το τυρί-φέτα, είναι απόλυτα λογικό να το ονομάζουν «τυρί» και όλα τα υπόλοιπα να τα θεωρούν υποκατηγορίες του. Όσοι χρησιμοποιούν στη διατροφή τους και άλλα είδη τυριών, επιλεκτικά προτιμούν εκείνο το είδος με αυτό το φαγητό, το άλλο είδος με το άλλο, λογικό είναι πάλι να τα ονομάζουν το καθένα με το όνομα του –και κατ’ επέκταση το τυρί φέτα ‘φέτα’, για να είναι πιο ακριβείς και να μην μπερδεύονται.

  

     Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας -ή καλύτερα σε όλες- υπάρχει παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων. Η παλιά ελληνική παράδοση, θέλει την κάθε οικογένεια να παράγει το δικό της τυρί, τη φέτα (ποιο άλλο;) . Μιλούμε για τα δεδομένα της ελληνικής υπαίθρου πάντα, γιατί αλλιώς είναι στην Ολλανδία για παράδειγμα, στη Γαλλία ή στην Γερμανία. Εκεί θεωρούν τυρί το «γκούντα», το «ένταμ» ή το «ροκφόρ». Για τα ελληνικά δεδομένα λοιπόν, τυρί είναι η λεγόμενη φέτα. Γιατί με συγχωρείτε, ξέρει ο Έλληνας καλύτερα άλλο τυρί;

     Συμπέρασμα; Είτε φέτα το πει κανείς είτε τυρί –και εννοώντας φέτα-, μιλάει για το ίδιο πράγμα. Υπάρχει σωστό και λάθος; Όχι φυσικά, αφού και οι δύο επιλογές είναι σωστές, μόνο που σε κάθε περίπτωση επιλέγεται άλλο κατηγορία και άλλο υποκατηγορία του. Οι διαφωνίες επομένως θα μπορούσαν να εστιάζονται στην επωνυμία ή την προέλευση της κάθε «φέτας» , για αυτό καθαυτό το προϊόν δηλαδή, και όχι στο πώς το ονομάζουν οι μεν και πώς οι δε. Παιδιά, ό, τι διαφορές έχουν να λύσουν οι Αθηναίοι και οι Θεσσαλονικείς μεταξύ τους, ας τα λύσουν μόνοι τους. Σίγουρα πάντως οι διαφορές αυτές δεν έχουν να κάνουν με γλωσσολογικές ανησυχίες…

Καλή όρεξη!!

Κ.Π.